Երբ Համո Սահյանը փոքր էր, մի օր, երբ ծնողները գնացել էին սար՝ խոտհնձի, երեխաներով ընկնում են մեծ եղբոր՝ Համոյի հետևից, որ գնան դաշտ՝ սինձ ուտելու։ Բայց ճանապարհին զգում են նոր թխվող լավաշի բույրը ու չեն կարողանում առաջ շարժվել․ ախորժելի հոտը արբեցնում է քաղցած մանուկներին: Հանկարծ լավաշի դարսը թևին գցած՝ դուրս է գալիս ծեր հացթուխը և երևի խղճալով սովահար փոքրիկներին՝ երկու լավաշ է տալիս: «Սոված էինք, բայց Համոն չթողեց, որ ուտենք, ասեց՝ մենք սինձ կուտենք, պահենք մեր հորն ու մոր համար: Չկերանք, պահեցինք մինչև հայրս ու մայրս եկան: Լավաշը Համոն ծոցից հանեց, տվեց իրենց»:- Հիշում է Համո Սահյանի քույրը՝ Հասմիկը: Ծնողները հարցնում են, թե երեխաները արդյոք կերե՞լ են։ Նրանք պատասխանում են, որ ոչ։ Մայրն ու հայրը լաց են լինում։ Համո Սահյանը միշտ հուզմունքով էր հիշում իր կյանքի այս դրվագը։ Տասնամյակներ անց նա քրոջն ասում է․ «Էն երկու լավաշն արեց, որ ես բանաստեղծ դարձա…»։
Classwork
Армянские блюда: традиции вкуса и культуры
Армянская кухня славится своим богатством вкусов, ароматов и многовековой историей. Каждое блюдо отражает особенности культуры, природы и традиций народа.
Бастурма — это вяленое мясо, обычно говядина, тщательно приправленное специями и выдержанное под прессом. Главный аромат блюду придаёт особая смесь «чаман», состоящая из пажитника, чеснока, паприки и других специй. Бастурма — не только закуска, но и символ армянского гостеприимства.
Суджух — колбаса, приготовленная из говядины с добавлением чеснока, перца, соли и ароматных приправ. Её сушат на воздухе, благодаря чему она приобретает насыщенный вкус. В Армении суджух часто подают к вину или как часть праздничного стола.
Хапама — праздничное блюдо из тыквы, фаршированной рисом, сухофруктами, мёдом, орехами и специями. Блюдо не только вкусное, но и очень красочное. Хапаму традиционно готовят на Рождество или в особые дни, ведь она символизирует изобилие и радость.
Толма — одно из самых известных блюд армянской кухни. Это виноградные листья, фаршированные мясом с рисом и приправами. Существует множество вариантов толмы, включая зимнюю (с капустными листьями) и постную. Часто подаётся со сметаной или мацуном (армянским йогуртом).
Хаш — наваристый бульон из говяжьих ножек, который варят всю ночь. Это блюдо особенно популярно в холодное время года. Хаш подаётся с чесноком, лавашом и редисом, а также сопровождается застольем и долгими разговорами. В Армении хаш — не просто еда, а целый ритуал.
Homework
Write 3 predictions for the future- 2 you believe will happen and 1 crazy one.
- I will move to another house this summer.
- I will go to millitary.
- I will become richer than Ilon Musk
Գործնական քերականություն. բայ
Փորձենք վերհիշել, թե ինչ բան է բայը:
1.Գրել տրված բայերի հնչյունափոխված արմատների անհնչյունափոխ ձևերը և նշիր, թե ինչ խոսքի մաս է:
Կարմրել- կարմիր, ածական
ըմպել- ումպ, գոյական
կռվել-կռիվ, գոյական
ոչնչանալ-ոչինչ, գոյական
սիրել-սեր, գոյական
փափկել-փափուկ, ածական
գրկել-գիրկ, գոյական
կոպտանալ-կոպիտ, ածական
անրջել-անուրջ, ածական
շիկանալ-շիկ, ածական
վարդագունել-վարդագույն, ածական
ուղղել-ուղղիղ, ածական
ապշել-ապուշ, ածական
2.Ընդգծված բառակապակցությունները արտահայտիր բայով:
Զայրույթից նա գունատ-գունատվեց դարձավ:
Տերևները սկսել են դեղին դառնալ-դեղնել:
Նրանք միմյանց հանդեպ ջերմ են դարձել-ջերմում են;
Այդ պատմությունից էլ առաջ եկավ-առաջացավ անվանումը:
Լույսը բացվեց-լուսաբացվեց, և նոր օր սկսվեց:
Ուշ եկար-ուշացավ, հյուրերն արդեն գնացել են:
Նա իր փայտիկով քար դարձրեց-քարացրեց քաղաքը:
3.Գրիր -ել և -ալ վերջավորությամբ հինգական բայ:
ալ-Խոսալ, Հավատալ, ունենալ, ընկերանալ, իմանալ
ել-ընպել, խմել, լսել, տեսնել, հանդիպել
4.Գրիր տրված բայերի դեմքը, ժամանակը, թիվը:
Երգում էի- առաջին դեմք, անցյալ ժամանակ, եզակի թիվ
նկարեց-Երրորդ դեմք, անցյալ ժամանակ, եզակի թիվ
կսովորես-երկրորդ դեմք, ապագա ժամանակ, եզակի թիվ
գրեցինք-առաջին դեմք, անցյալ ժամանակ, հիգնակի թիվ
գնալու են-երկրորդ դեմք, ապագա ժամանակ, հոգնակի թիվ
վազել ենք-առաջին դեմք, անցյալ ժամանակ, հոգնակի թիվ
կռվեցին-երրորդ դեմք, անցյալ ժամանակ, հոգնակի թիվ
հավատում եմ-առաջին դեմք, ներկա ժամանակ, եզակի թիվ
կփայլեն-երկրորդ դեմք, ապագա ժամանակ, հոգնակի թիվ
տխրեցիր-երկրորդ դեմք, ներկա ժամանակ, եզակի թիվ
Homework
Չստացված հերոսություն
Հիմա ես ձեզ կպատմեմ իմ պատմությունը, որը ես անվանում եմ “Չստացված հերոսություն”։ Մի օր ես նստած էի իմ սենյակում և խաղում էի իմ համակարգչով։ Հանկարծ իմ հայրիկը ասաց ինձ, որ գնամ խանութ և կաթ գնեմ։ Ես հագնվեցի և դուրս եկա դուրս։ Ճանապարհին ես հանդիպեցի մի հաշմանդամ կին։ Նա ասաց․
-Բալես միգուցե՞ հեռախոս ունենաս խանգահարեմ սիրտս լավ չի։
-Ոչ մոտս չե։ Ասացի ես և գնացի խանութ։
Ես մտա խանութ գնեցի կաթը և դուրս գալուց նորից հանդիպեցի նրան։ Նա ասաց․
-Բալես ընդամենը հեռախոս եմ ուզում։
-Չունեմ մոտս չե։
Երբ ես գնացի շենքի հետև ես որոշեցի վազելով բերել հեռախոս։ Ես արագ բարձրացա տուն, վերցրեցի հայրիկիս հեռախոսը և առանձ ինչ որ բան բացատրելու գնացի դուրս։ Ես շատ արագ վազքով գնացի դեպի այդ կնոչ մոտ և երբ հասա նկատեցի, որ նա արդեն ուրիշ մարդու հեռախոսով է խոսում։ Ես տխուր վերադարցա տուն և պատմեցի ամեն ինչ ծնողներին և նրանք հպարտանում էին և ծիծաղում։
Խնդիրների լուծում գծային հավասարումների օգնությամբ
1)Մտապահված թիվը նշանակեք x-ով, կազմեք հավասարում ըստ հետևյալ խնդրի և լուծեք․
ա) Մտապահել են մի թիվ, ավելացրել են 8 և ստացել 33:
x+8=33
x=33-8=25
x=25
բ) Մտապահել են մի թիվ, բազմապատկել են այն 4-ով և ստացել 52:
x . 4 = 52
x=52:4=13
x=13
գ) Մտապահել են մի թիվ, բազմապատկել են այն 7-ով, արդյունքին ավելացրել են 12 և ստացել 26:
x . 7 + 12 = 26
x=(26-12):7=2
x=2
դ) Մտապահել են մի թիվ, հանել են նրանից 4, արդյունքը բազմապատկել են 5-ով և ստացել 35:
(x-4) . 5=35
x=35:5+4=11
x=11
2)Մի թիվը 6-ով մեծ է մյուսից, իսկ նրանց գումարը 18 է: Ըստ խնդրի պայմանի, կազմեք հավասարում` նշանակելով մի տառով
ա) փոքր թիվը,
առ.-x
երկ․-x+6
x+x+6=18
2x=12
x=6
6+6=12
բ) մեծ թիվը:
առ.-x
երկ․-x-6
x+x-6=18
2x=24
x=12
3)Մի թիվը 4-ով փոքր է մյուսից, իսկ նրանց գումարը 22 է: Ըստ խնդրի պայմանի, կազմեք հավասարում` նշանակելով մի տառով
ա) փոքր թիվը,
առ-x
երկ․-x+4
x+x+4=22
2x=18
x=9
9+4=13
բ) մեծ թիվը:
առ-x
երկ․-x-4
x+x-4=22
2x=26
x=13
13-4=9
4)Խնդրի անհայտ մեծություններից մեկը նշանակելով մի տառով` ըստ խնդրի պայմանի, կազմեք հավասարում և լուծեք այն .
ա) Մի թիվ 5 անգամ մեծ է մյուսից, իսկ նրանց գումարը 42 է:
x
5x
x+5x=42
6x=42
x=7
բ) Մի թիվ 3 անգամ փոքր է մյուսից, իսկ նրանց գումարը 28 է:
x
3x
x+3x=28
4x=28
x=7
գ) Մի թիվ 4 անգամ մեծ է մյուսից, իսկ նրանց տարբերությունը 39 է:
x
4x
4x-x=39
3x=39
x=13
դ) Մի թիվ 7 անգամ փոքր է մյուսից, իսկ նրանց տարբերությունը 54 է:
x
7x
7x-x=54
6x=54
x=7
5)ա) Եղբայրը գտավ 3 անգամ շատ սպիտակ սունկ, քան քույրը: Միասին նրանք գտել են 24 սպիտակ սունկ: Քանի՞ սպիտակ սունկ է գտել եղբայրը, քանիսը քույրը։
x
3x
x+3x=24
4x=24
x=6
3x=18
բ)Երկու դարակում ընդամենը 63 գիրք կա, ընդ որում մեկում 2 անգամ քիչ գիրք կա, քան մյուսում: Քանի՞ գիրք կա ամեն դարակում:
x
2x
x+2x=63
3x=63
x=21
2x=42
6)ա) Գիրքն ունի 60 էջ: Կարդացել են 2 անգամ ավելի շատ էջ, քան
մնացել էր կարդալու: Քանի՞ էջ էր մնում կարդալու:
x
2x
x+2x=60
3x=60
x=20
2x=40
բ) Հավաքակայանում 72 մեքենա կա: Մարդատար մեքենաները 7 անգամ շատ են բեռնատարներից: Քանի՞ բեռնատար մեքենա կա հավաքակայանում:
x
7x
x+7x=72
8x=72
x=9
7x=63
Կոմպաստ
Կոմպոստ, միկրոօրգանիզմների կենսագործունեության ազդեցության հետևանքով զանազան օրգանական նյութերի քայքայումից ստացվող պարարտանյութ։ Կոմպոստացման ժամանակ բույսերին մատչելի սննդատարրերի (ազոտ, ֆոսֆոր, կալիում) պարունակությունը օրգանական զանգվածում բարձրանում է, վնասազերծվում են ախտածին միկրոֆլորան և ճիճուների ձվերը, թաղանթանյութի, հեմիթաղանթանյութի և պեկտինային նյութերի քանակությունը նվազում է, պարարտանյութը դառնում է սորուն, որը հեշտացնում է հողի պարարտացումը։ Կոմպոստը պատրաստվում է գոմաղբից, տորֆից, գոմաղբահեղուկից, թռչնաղբից, վուշի և կանեփի կեղևանքից (կեղևացոլք), տերևներից, արևածաղկի ցողուններից, եգիպտացորենի կոթուններից, ոչ պիտանի կերերից և արտադրական թափոններից, աղբից և այլն։ Տարածված են տորֆագոմաղբային, տորֆակոյաջրային և տորֆաֆեկալային, գոմաղբահողային, գոմաղբաֆոսֆորիտային կոմպոստերը։ Կոմպոստը կիրառվում է բոլոր կուլտուրաների համար, գրեթե նույն չափաքանակով, ինչ գոմաղբը (15-40 տ/հա)։ Տրվում է ցելի, ցրտահերկի, կրկնավարի, ինչպես նաև սածիլման ժամանակ։ Պարարտացնող հատկություններով չի զիջում գոմաղբին, իսկ որոշ տեսակները գերազանցում են։
Homework
