Երբ ես փոքր էի, պաշտում էի կրկեսը, և կրկեսում ամենից շատ գազաններն էին ինձ դուր գալիս: Ինձ հատկապես փիղն էր գրավում, որը, ինչպես հետո իմացա, նաև մյուս երեխաների սիրելին էր:

Ներկայացման ժամանակ այդ հսկայական վայրի կենդանին ցուցադրում էր իր անասելի քաշը, ուժը, չափսերը… Բայց իր ելույթից հետո մինչև հաջորդ ելույթի սկիզբը նա շղթայված էր, շղթայի մի ծայրը կապված էր փղի ոտքին, իսկ մյուսը` գետնի մեջ խրված ցցին:
Այն ընդամենը փայտի մի կտոր էր, որ միայն մի քանի սանտիմետր էր խրված հողի մեջ: Չնայած շղթան հաստ էր և ամուր, ինձ համար ակնհայտ էր, որ այդպիսի կենդանին, որն ընդունակ է ծառեր արմատախիլ անելու, հեշտությամբ կարող էր այդ ցիցը հանել ու փախչել:
Ինձ համար հանելուկ էր մնացել` ի՞նչն էր նրան պահում, ինչո՞ւ նա չէր փախչում:
Երբ դեռ հինգ-վեց տարեկան էի, հավատում էի մեծահասակների իմաստնությանը: Չեմ հիշում` այս հարցերը ես տվեցի ուսուցչի՞ս, հայրիկի՞ս, թե՞ հորեղբորս: Նրանցից մեկն ինձ բացատրեց, թե փիղը չի փախչում, քանի որ  վարժեցված է:
Այդ ժամանակ ես տվեցի միանգամայն ակնհայտ հարց. «Եթե փիղը վարժեցված է, էլ ինչո՞ւ են նրան շղթայում»:
Հիշում եմ, որ ոչ մի բավարար պատասխան չստացա: Ժամանակի ընթացքում մոռացա փղին էլ, նրա հետ կապված հարցերն էլ և այդ մասին հիշում էի միայն մարդկանց շրջապատում, ովքեր գոնե մեկ անգամ այդ հարցն իրենց տվել են:
Մի քանի տարի առաջ հայտնաբերեցի, որ, հուրախություն ինձ,  բավականին խելացի մի մարդ գտել է հարցի պատասխանը` կրկեսային փիղը չի փախչում, որովհետև նա մանկուց կապված է նմանատիպ ցցի:
Աչքերս փակեցի և պատկերացրի ցցին կապված նորածին անպաշտպան փղին: Վստահ եմ, որ այն ժամանակ փղիկն ամբողջ ուժով ձգվել է` փորձելով ազատվել: Բայց, չնայած  ջանքերին, ոչինչ չի ստացվել, քանի որ ցիցն այն ժամանակ բավականին ամուր է եղել:
Պատկերացնում էի, թե ինչպես է նա երեկոյան ուժասպառ ընկնում, իսկ առավոտյան փորձում նորից ու նորից… Մինչև, իր համար սարսափելի մի օր, նա հնազանդվել է իր ճակատագրին՝ ընդունելով սեփական անզորությունը:
Այդ հսկա և հզոր փիղը կրկեսից չի փախչում, քանի որ խեղճը կարծում է, թե չի կարող:
Նրա հիշողության մեջ մնացել է անզորության այն զգացողությունը, որն ապրել է ծնվելուց անմիջապես հետո:
Եվ ամենավատն այն է, որ այդ հիշողությանը նա երբեք չի կասկածում:
Նա այլևս երբեք չի փորձել իր ուժը կիրառել:
-Այսպիսին է կյանքը, Դեմիան: Բոլորս էլ ինչ-որ բանով նման ենք կրկեսի փղին. այս կյանքում մենք կապված ենք հարյուրավոր ցցերի, որոնք սահմանափակում են մեր ազատությունը:
Ապրում ենք` համարելով, որ «չենք կարող» անել բազում գործեր, ուղղակի, որովհետև, շատ վաղուց, երբ դեռ փոքր էինք, փորձել ենք ու չենք կարողացել:
Այն ժամանակ վարվել ենք այս փղի նման, մեր հիշողության մեջ գրանցել ենք այսպիսի հրահանգ. «Չեմ կարողացել, չեմ կարողանում և երբեք չեմ կարողանա»:
Մենք մեծացել ենք այս հրահանգով, որն ինքներս ենք մեզ տվել, և դրա համար էլ երբեք չենք փորձել ցիցը հանել:
Երբեմն, շղթայի ձայնը լսելիս, հայացք ենք ձգում ցցին և մտածում.
Չեմ կարողանում և երբեք էլ չեմ կարողանա:
…. Եվ միակ ձևը պարզելու, որ դու  կարող ես ինչ-որ բանի հասնել, նոր փորձ անելն է, որի մեջ կներդնես քո ամբողջ ոգին:

Հարցեր և առաջադրանքներ:
Ինչի՞ մասին է պատմվածքը:
Պատմվացքում ասում է, որ երբ հեղինակը փոքր էր նա կրկեսում տեսել էր, որ հսկա և ուժեղ փղին թեթև կապել էին, բայց նա չեր փախչում։ Երբ նա մեծացավ իմացավ, երբ փիղը փոքր էր, նրան կապել էին և նա չէր կարողանում փախչել, իսկ հետո չէր փորձում մտածելով, որ չի կարող։
Ի՞նչ է սովորեցնում այս ստեղծագործությունը:
Այս ստեղծագործությունը սովորացնում է չհանձնվել և փորձել նորից և նորից մինչև ստացվի։
Նմա՞ն ես այդ փղիկին:
Ոչ, որովհետև երբ ինձ մոտ ինչ-որ բան չի ստացվում ես չեմ հանձնվում և փորձում եմ նորից և նորից։
Բառարանի օգնությամբ գտիր տրված բառերի հոմանիշները`

• հսկայական-մեծ
• ամուր-պինդ
• ակնհայտ-բացահայտ
• անասելի-անպատմելի
• խելացի-իմաստուն
• ջանք-աշխատանք
• բազում-բազմաթիվ

02․10-06․10

09․10-13․10

16․10-20․10

Давным-давно, когда даже Время было еще молодым, жил в одной деревушке у моря бедный рыбак.

Жил он в ветхой хижине на самом краю деревни и все его имущество составляли котелок, невод да лодка. Однажды во время весенних штормов сидел Рыбак на пороге своей хижины и чинил невод. Вдруг слышит: то ли ребенок плачет, то ли кошка мяукает. Глядь — плывет по морю корзинка, а из нее раздаются тихие звуки — плач-мяуканье. Забросил Рыбак невод и вытащил корзину на берег: а там младенец да кошка. Пожалел Рыбак ребенка и взял его к себе вместе с кошкой, а назвал Бурином — в честь бури, что его принесла.
Бурин рос не по дням, а по часам. К концу штормов научился лепетать и ползать, когда листочки первые распустились — уже ходил во всю, а к лету и совсем в помощника вырос: и невод чинил, и лодку смолил, и обед варил. Да и кошка тоже была не простая — говорила человеческим языком и о ребенке будто мать родная заботилась: то его умоет язычком, то лапкой рыбки почистит.
Прошло лето, наступила осень. Небо заволокли тяжелые серые тучи, свирепый ветер поднимал на море огромные волны, а от промозглого холода и вовсе было негде укрыться. Понял тогда Рыбак, что его невод да лодка не прокормят двоих. Позвал к себе послушного Бурина и говорит ему:
— Теперь ты уже почти взрослый, мне тебя кормить нечем. Иди в мир, ищи свое счастье.
Испугался Бурин, заплакал, а Рыбак говорит:
— Не плачь, ты уже не маленький.
И понял тогда Бурин, что больше не надо будет ему делать грязную работу, обрадовался в глубине души и, хотя было ему очень страшно, посадил кошку на плечо и ушел из дома Рыбака.

Թարգմանություն

Ժուկով-ժամանակով, երբ Ժամանակը նույնիսկ երիտասարդ էր, ապրում էր մի գյուղում ծովի կողքը աղքատ ձկնորս։ Ապրում էր նա մի փլված խռճիթում գյուղի ամենածայրին, և նրա ամբողջ ունեցվածքը մի կաթսա էր, ուռկան և նավակ։ Մի անգամ գարնանային կարկուտի ժամանակ նստած էր ձկնորսը իր խռճիթում և նորոգում էր ուռկանը։ Հանկարծ լսեց երեխա է լաց լինում կամ կատու է մլավում։ Նայեց՝ ծովում լողում է մի զամբյուղ, իսկ այնտեղից գալիս են ձայներ՝ լաց-մլավոց։ Գցեց ձկնորսը ուռկանը և հանեց ափ զամբյուղը, իսկ մեջը երեխա և կատու։ Խղճաց ձկնորսը երեխուն և վերցրեց կատվի հետ, իսկ անունը դրեց Բուրին — փոթորկի պատվին, որովհետև փոթորիկն էր բերել։ Բուրինը մեծենում էր ոչ թե օրերով, այլ ժամերով։ Փոթորիկների վերջում արդեն սովորել էր բլբլալ և չոչ անել, առաջին տերևների բացվելուն պես արդեն ամբողջությանբ քայլում էր, իսկ ամռանը արդեն օգնական էր դարձել՝ համ ուռկանն էր նորոգում, համ նավակը յուղում, և ճաշն էր պատրաստում։ Կատուն էլ հասարակ չէր, խոսում էր մարդկային լեզվով ևխնամում էր երեխում ինչպես հարազատ մայրիկ՝ մեկ լվանում էր նրան իր լեզվով, մեկ էլ թաթով ձուկ էր մաքրում։

Ամառն անցավ, եկավ աշունը։ Երկինքը ծածկվեց սև ամպերով, դաժան քամին ծովում հսկա ալիքներ էր բարձրացնում, իսկ խոնավ ցրտից հնարավոր չէր թաքնվել։ Այդ ժամանակ ձկնորսը հասկացավ, որ իր ուռկանն ու նավակը երկու հոգու չեն կերակրի։ Կանչեց իր մոտ հնազնադ Բուրինին և ասաց․

– Հիմա դու արդեն մեծ ես, ես քեզ չեմ կարող կերակրել։ Գնա ու գտիր քո երջանկությունը։

Բուրինը վախեցավ և լաց եղավ, իսկ ձկնորսն ասաց․

– Լաց մի լինի, դու արդեն փոքր չես։

Եվ Բուրինը հասկացավ, որ այլևս չի անելու կեղտոտ աշխատանք, հոգու խորքում ուրախացավ և չնայած վախենում էր, կոտվին նստեցրեց ուսին և գնաց ձկնորսի տնից։

1. Տրված բառերը նախադասությունների մեջ գործածի՛ր ուղղակի և փոխաբերաբար:

• Արևոտ-արևոտ օր, արևոտ ժպիտ
• սառը-սառը պաղպաղակ, սառը հայացք
• շողալ-արևը շողում է, գիրքը շողում է
• լողալ-արագ լողալ, լողալ ամպերի մեջ

2. Ընդգծված բառը նախադասության մեջ ի՞նչ իմաստով է գործածված: Այդ բառը ո՞ր նախադասության մեջ է իր հիմնական իմաստով գործածված:

• Թղթի վրա մի ուղիղ գիծ գծիր: ուղղակի իմաստ
• Վաղուց մեր փողոցով տրամվայ չի անցնում. գիծը քանդված է: փոխաբերաբար իմաստ
• ազկին հազիվ նշմարելի մի գիծ կար. երևում էր, որ դեպքը վաղուց է պատահել: ուղղակի իմաստ
• Մոռանա՞լ, ինչպե՞ս. դեմքի հստակ ու անկրկնելի գծերը կարծես տպվել էին սրտի մեջ: փոխաբեաբար իմաստ
• Չեմ հասկանամ քո բռնած գիծը. ո՞ւր ես հասնելու կռվով ու խռովությամբ: փոխաբերաբար իմաստ
• Գնա՛, սահմանն անտառից հեռու չէ. գիծը որ անցար, էլ քեզ ոչ մեկը չի հետապնդի: ուղղակի իմաստ

3. Նախադասության ընգծված բառը փոխարինի՛ր տրվածներից մեկով:

Միտք, դեպք, մրցում, պետություն, վիճակ:

• Ձեր տերության-պետության մեջ այդպիսի բաներ չպիտի լինեին:
• Եղելության-դեպքի մասին շատ ուշ իմացավ:
• Իրադրությունն-վիճակն այնքան լարված էր, որ վախենում էր ընկերներին կորցնելուց:
• Այդպիսի մտադրություն-միտք չեմ ունեցել:
• Մրցություն-մրցում կազմակերպելիս ինձ էլ տեղյակ պահի՛ր:

4. Տրված բառերն ըստ հոմանիշության բաժանի՛ր հինգ խմբի:

Խոշոր, երկերեսանի, առատ, մեծահռչակ, կեղծավոր, պտղաբեր, երեսպաշտ, վիթխարի, արգավանդ, նշանավոր, շողոքորթ, հանրածանոթ, ահռելի, մեծ, բեղուն, երևելի, խայտաբղետ, ականավոր, բերրի, աժդահա, չալպտուրիկ, բարեբեր, հանրաճանաչ,, անվանի:
խոշոր-վիթխարի, ահռելի, մեծ, աժդահա, հսկա
երկերեսանի-կեղծավոր, երեսպաշտ, շողոքորթ
առատ-պտղաբեր, արգավանդ, բեղուն, բերրի, բարեբեր
մեծահռչակ-նշանավոր, հանրածանոթ, երևելի, ականավոր, հանրաճանաչ, անվանի
խայտաբղետ-չալպտուրիկ

5. Ավելորդ բառերը գտի՛ր և նախադասություններից հանի՛ր:

• Էլի դարձյալ այդ մասի՞ն ես խոսում:
• Ամբողջ ճանապարհը ոտքով քայլեցի:
• Դու արդեն հե՞տ ես վերադարձել:
• Կարմիր գույնի շատ ծաղիկներ հավաքեցինք:
• Կրկին անգամ ասում եմ քեզ:
• Նախ առաջին հերթին այս գործը պիտի լինի:
• Քեզ մի հատ մարդ էր հարցնում:
• Կարելի՞ է մի հատ զանգել:
• Ուրիշ այլ մարդիկ ավելի լավ կհասկանային:

1. Նախադասության ընդգծված բառը փոխարինի՛ր տրված հոմանիշներից մեկով:

ա) Հինավուրց, հնամյա, հնադարյան, վաղնջական, վաղեմի, նախնական, առաջվա:

• Պապս հին-վազեմի ժամանակներից մնացած այդ ամրոցի մասին շատ հետաքրքիր պատմություն էր պատմում:
• Չհամոզեցիք, իմ հին-առաջվա մտքին եմ մնում:

բ) Փռվել, սփռվել, տարածվել, ընդարձակվել:

• Իջավ մութն ու կամաց-կամաց ծավալվեց-տարածվեց քաղաքի ու նրա շենքերի վրա:
• Զրույցը ծավալվեց-ընդարձակվեց ու մեկ էլ հասավ նրան, ինչ կարծես թե գաղտնի էր պահվում:

գ) Խրել, հորել, ծածկել:

• Նա գանձը թաղել-հորել էր հովտի միակ կաղնու տակ:
• Ճանապարհի երկայնքով, իրարից մի քանի մետր հեռու, սյուներ էին թաղել-խրել:

2.Կետերը փոխարինի՛ր տրված հոմանիշներից մեկով:

Ազատ (ինքնագլուխ, անկաշկանդ, ազատ, անկախ) ոճի ըմբշամարտին հատուկ է հնարքների (հնարների, հնարքների գյուտերի) ազատությունը: Ասենք՝ թույլատրվում է (իրավունք է տրվում, արտոնվում է) բռնել մրցակցի ոտքը, ոտք գցել, գլորել (շրջել, թավալել, գլորել, գցել): Ընտիր (ընտիր, դասական, օրինակելի) ոճի մարզիկը ոտքով հնարքների (գյուտերի, հնարքների, հնարների) դիմելու իրավունք (իշխանություն, իրավասության, իրավունք) չունի: Երբ նորից ծնվեցին (ծնվեցին, կյանք մտան) օլիմպիական խաղերը (մրցումները, խաղերը), դրանց ծրագրում տեղ գտավ (տեղ գրավեց, տեղավորվեց, տեղ գտավ, արտահայտվեց) դասական ըմբշամարտը: Սկզբում քաշային բաժանումներ (անջատումներ, ճյուղավորումներ, բաժանումներ) չկային:

3. Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված հոմանիշներից ամենահարմարը:

• Ջուրը շատ սառն (սառն, ցուրտ, պաղ) էր, ճիշտ օրվա նման:
• Ալեկոծված (սիրտը շուռ եկած, տակն ու վրա եղած, ալեկոծված, հուզված, վրդովված) ծովը ծեծում էր ափերը:
• Ինչո՞ւ ես այդպես անշարժ (աներեր, հաստատուն, անսասան, անշարժ, անդրդվելի, անխախտ) նստել՝ փայտ կուլ տվածի նման:
• Մարդն այնպես արագ (շուտափույթ, արագ, շուտ, հապճեպ) էր քայլում, կարծես կարևոր մի բանից ուշանում էր:
• Փոքրիկը մի քիչ ոտքը կախ գցեց, հետո խիզախեց (համարձակվեց, սիրտ առավ, խիզախեց, հանդգնեց) ու մոտ եկավ:
• Ի վերջո այնպիսի մի տաճար շինեց (շինեց, կառուցեց, կերտեց), որ բոլորին զարմացրեց իր արվեստով: