Լրիվ քառակուսու առանձնացման մեթոդը հիմնված է հետևյալ բանաձևերի վրա:
a2 + 2ab + b2 = (a + b)2
a2 − 2ab + b2 = ( a − b)2
Լրիվ քառակուսու առանձնացումը նույնական ձևափոխություն է, որի արդյունքում տրված եռանդամը ներկայացվում է գումարի կամ տարբերության (a±b)2 քառակուսու և որևէ թվային կամ տառային արտահայտության տեսքով:
Հաճախ հարմար է լրիվ քառակուսու առանձնացման եղանակով լուծել հավասարումներ:
Օրինակ՝
Լուծենք x2 + 14x + 45 = 0 հավասարումը:
Լուծում.
Հավասարման ձախ մասի բազմանդամից առանձնացնենք լրիվ քառակուսի: Կիրառենք գումարի քառակուսու բանաձևը: Պետք է ստանալ՝ x2 + 14x + 49 եռանդամը, ուստի տրված x2+ 14x + 45 եռանդամին գումարենք և հանենք 4 թիվը՝
x2 + 14x + 45 = x2 + 14x + 45 + 4 − 4 = (x2 + 14x + 49) − 4 = (x + 7)2 − 4
Այսպիսով, տրված բազմանդամից առանձնացվեց (x+7)2 լրիվ քառակուսին:
Առաջադրանքներ․
1)Արտահայտությունը ներկայացրեք 2 ցուցիչով աստիճանի տեսքով.
ա) 9 =(3)²
բ) 25p2 =(5p)²
գ) 16x2 =(4x)²
դ) m8 n6 k10 =(m⁴ n ³ k⁵)²
ե) 4a2 b2 =(2ab)²
զ) 49a4 b6 c12 =(7a²b³c⁶)²
2)Արտահայտությունը ներկայացրեք երկու արտահայտությունների կրկնապատիկ արտադրյալի տեսքով.
ա) 4ху =2 . 2x . y
բ) 6ab =2. 3a . b
գ) 8pq4 =2. 4p . q4
դ) x=2 . 1/2 . x
ե) 10m²n =2. 5m² . n
զ)-3ab =-2 . 3/2 . a . b
3)Երկանդամին գումարեք այնպիսի միանդամ, որ ստացված եռանդամը հանդիսանա լրիվ քառակուսի.
ա) x² + 2x + 1 (x+1)²
բ) a² + 4ab + 4b² (a+2b)²
գ) 9 + 6p + p² (3 + 2p)²
դ) 10y + 25 + y² (5+y)²
ե) m² + 1 + 2m (m + 1)²
զ) 16x² + 8xy + y² (4x + y)²
4)Եռանդամից առանձնացրեք լրիվ քառակուսի.
ա) a² + 2a + 2 =(a+1)² + 1
բ) 4 + 2q + q² =(1 + q)² + 3
գ) m² — m + 9 =(m – 1/2)² + 8. 3/4
դ) x² + 6x = x (x+6)
ե) x² — 2x + 3 =(x – 1)² + 2
զ) x² + 6x + 1 =(x + 3)² – 8
է) 16 + 8p + p² = (4 + p)²
ը) m + m²+ 1 = (m + 1/2)² + 3/4
թ) m² — 2m — 1 = (m + 1)² – 2
ժ) a² — 4a + 1 = (a – 2)² – 3